Rodzina jest najstarszą grupą społeczną i występuje we wszystkich etapach
rozwoju społeczeństwa i we wszystkich formacjach. Jest ona naturalnym i
niezastąpionym elementem struktury społecznej, nazywanej podstawową komórką
społeczną. (Art. 10 Międzynarodowego Paktu Praw Gospodarczych, Społecznych i
Kulturalnych z 1966 roku, ratyfikowanego przez Polskę w 1977 roku.)
Rodzina – grupa osób powiązanych ze sobą poprzez pokrewieństwo lub
powinowactwo. W węższym znaczeniu są to rodzice wraz z dziećmi, czyli tzw.
rodzina nuklearna. Rodzina, zdaniem socjologów i według najprostszych jej definicji,
to „najważniejsza, podstawowa grupa społeczna, na której opiera się całe
społeczeństwo”. (Wikipedia [data dostępu: 11.12.2021 r.])
Rodzina jest naturalnym środowiskiem i pierwszą instytucją wychowania
oddziaływującą na dzieci i młodzież socjalizująco, stwarzającą warunki sprzyjające
rozwojowi lub hamujące go. Wywiera istotny i znaczący wpływ na zachowanie się
jednostek, ich stosunek do innych osób, świata wartości do systemu norm i wzorów
postępowania. Ma do spełnienia określone funkcje.(“Pedagogika rodziny” Beata
Krzesińska-Żach)

Hazard:
Wśród wielu patologicznych zachowań z pogranicza przestępczości i normy
coraz częściej pojawia się uzależnienie od różnego rodzaju gier hazardowych. Słowo
“hazard” pochodzi od arabskiego “az-zahr” i oznacza tyle co kostka, gra w kości,
ryzyko, ryzykowanie, ryzykowne przedsięwzięcie, narażenie się na
niebezpieczeństwo. Obecnie oznacza też grę w karty i w inne gry, w których znaczną
lub decydującą rolę odgrywa przypadek. Przeciętna osoba traktuje gry jako zabawę,
chociaż w podtekście kryje się chęć wygranej. Gracze wyznaczają sobie czasem z
góry limit pieniędzy do grania (przegrania), określają limity czasu , zakładają
prawdopodobieństwo przegrania określonej kwoty. Zupełnie innymi motywami kierują
się osoby, których granie hazardowe nabrało cech patologicznych,
niekontrolowanego grania.
Istnieją różne klasyfikacje hazardu. Można wyróżnić:
● hazard rekreacyjny (rozrywka, forma spędzania wolnego czasu),
● hazard ryzykowny (negatywne skutki grania są jeszcze na tyle małe, że gracz
potrafi sam się z nimi uporać),
● hazard problemowy (pojawiają się już pierwsze poważniejsze negatywne
konsekwencje grania)
● hazard patologiczny (uzależnienie z wszelkimi jego konsekwencjami).
W pojęciu patologicznym “Hazard” (gambling) oznacza ryzykowanie czegoś
wartościowego dla możliwej wygranej. Podejmowanie ryzyka dla osiągnięcia korzyści
materialnej lub prestiżowej.
Hazard patologiczny (gambling pathological) to zaburzenie osobowości
charakteryzujące się przewlekłą niemożnością powstrzymania się od gier
hazardowych i powodujące destrukcyjne zachowania w życiu osobistym i
społecznym. Uzależnienie od hazardu jest chorobą postępującą, chroniczną,
niewyleczalną, ale może być zatrzymana, podleczona. Wymaga zdecydowanego
działania resocjalizacyjnego i profilaktycznego, aby nie spełniło się na graczu ludowe
przysłowie “kto gra z czartem w karty, wnet chodzi obdarty”.
Patrząc na zjawisko hazardu w podobny sposób, jak na uzależnienia od
substancji psychoaktywnych (alkohol, leki, narkotyki), można powiedzieć, że
„substancją uzależniającą” jest w tym przypadku pieniądz i dlatego można
zaryzykować twierdzenie, że wprawdzie hazardziści nie nadużywają substancji,
jednak nadużywają pieniędzy i dlatego jest to prawdopodobnie jedno z najdroższych
uzależnień.

Przyczyny i objawy hazardu:
Większość osób, która sięga po gry hazardowe, co w przyszłości przeradza
się w hazard patologiczny, cechuję się potrzebą przeżywania silnego napięcia
emocjonalnego, jakie pojawia się podczas gry (zwiększone wydzielanie adrenaliny).
Wygrana wzmacnia przeżywane przez gracza emocje i popycha do dalszej gry,
angażuje całą psychikę i określone zachowania. Przegrana natomiast powoduje
spadek szacunku do siebie i zmniejszenie poczucia kontroli oraz powoduje
niejednokrotnie żądze odzyskania straty, a te z kolei stymulują poszukiwanie
komfortu psychicznego w dalszej grze. Paradoksalny jest fakt, że wielu hazardzistów
jest bardziej zadowolona z przegranej niż z wygranej, bowiem przegrana zmusza ich
do odgrywania się i stymuluje dalszą grę. W konsekwencji gracz niezależnie od
swojego stanu finansowego nie jest w stanie przerwać gry, bez względu na ujemne
skutki (Woronowicz, 2003; Dzik, 2004; Cekiera, 2005).
Obecnie podawane są opisy czterech faz rozwoju uzależnienia od hazardu.
Objawy tych faz charakteryzują takie cechy, jak:
● faza zwycięstw – granie okazjonalne, fantazjowanie na temat wielkich
wygranych; duże wygrane powodują coraz silniejsze pobudzenie, coraz
częstsze zakłady i coraz wyższe stawki. Gracz zaczyna wierzyć w to, że
będzie zawsze wygrywał, a w przypadku osiągnięcia “wielkiej wygranej” dąży
do jej powtórzenia (nieuzasadniony optymizm), coraz częściej ryzykuje
większą stawką;
● faza start – stawiając na wysokie zakłady gracz naraża się na wysokie straty,
wysokie pożyczki i próby odgrywania się, a w przypadku powodzenia
wygrane idą na spłaty długów; hazardzista gra kosztem pracy i domu, kłamie i
zaczyna ukrywać swoje uzależnienie, unika wierzycieli i cały czas wierzy, że
wkrótce nastąpi kolejna “wielka wygrana”;
● faza desperacji – separacja od rodziny i przyjaciół; utrata pracy i narastające
długi powodujące panikę; presja wierzycieli popycha często do przestępstwa.
Te obciążenia prowadzą z kolei do psychicznego wyczerpania, pojawiają się
wyrzuty sumienia, poczucie winy, bezradność, depresja, załamanie
psychiczne, próby samobójcze;
● faza utraty nadziei – rozwód, poczucie beznadziejności, myśli i próby
samobójcze. Pozostają wówczas cztery wyjścia: ucieczka w uzależnienie od
alkoholu lub leków, szpital, więzienie, śmierć (samobójstwo lub zabójstwo) z
ręki wierzycieli, albo zwrócenie się o pomoc do poradni.
W praktyce klinicznej w ostatnim czasie przypadki uzależnienia od gier hazardowych
i komputerowych są coraz częstsze. Te ostatnie dotyczą dzieci i młodzieży przed 19
rokiem życia (Cekiera, 2005).